Şekerin yerini alan en popüler doğal tatlandırıcılardan biri olan stevia bitkisi, son yıllarda büyük ilgi gördü. Ancak stevia sadece bir tatlandırıcı değil, aynı zamanda sağlık için benzersiz faydalar sunan bir bitkidir.
Stevia (SR), Stevia rebaudiana bitkisinin yapraklarından elde edilen sıfır kalorili bir şeker ikamesidir. Güney Brezilya ve Kuzey Paraguay arasındaki dağlara özgü olan stevia bitkisi yüzlerce yıldır kullanılmaktadır. 150'den fazla stevia türü varken, tatlandırıcı özellikleri için sadece S. rebaudiana kullanılır.
Stevia bitkisinin ihtiva ettiği steviosid maddesi, vücudumuzdaki tat duyuları tarafından normal şekerden 250-300 kat daha şekerli olarak algılanmaktadır. Bu nedenle bir tutam stevia bitkisi, bir litre çay, kahve veya diğer içecekleri tatlandırmaya yeterli olmaktadır.
Stevia'da insan sağlığı için fayda sağlayan birkaç glikozit vardır. En önemlisi steviosid ve rebaudiozittir. Bunlar şeker gibi fermente edilemezler, ancak ısı ve pH açısından kararlı moleküllerdir.
STEVIA'NIN KISA TARİHİ
1500 yılı aşkın bir süredir Güney Amerika'daki Guarani halklarının stevia bitkisini çaylar, ilaçlar ve gıda ürünleri için bir tatlandırıcı olarak kullandığı söylenmektedir. Bitki, adını İspanyol botanikçi ve doktor Petrus Jacobus Stevus'tan almıştır.
Paraguay ve Brezilya'da stevia, çok sayıda amaç için terapötik bir bitki olarak kullanılmıştır. Stevia ilk kez 1887'de İsviçreli botanikçi Moisés Santiago Bertoni tarafından bilimsel araştırmalarda kaydedilmiş. Bertoni, Doğu Paraguay'daki çalışmaları sırasında, Stevia rebaudiana bitkisinin "tatlı bir tat" sunduğunu belirtmiştir. 1931'de Fransız kimyagerler, stevia'yı tatlı yapan glikozitleri izole etmiş, 1963'te steviadaki tüm aktif glikozitler tanımlanmış durumdaydı.
1970'lerde Japonya, Coca-Cola ürünlerinde siklamat ve sakarin yerine stevia'yı düzenli olarak kullanmaya başlayan ilk ülke oldu.
FDA (U.S. Food and Drug Administration), Amerika Birleşik Devletleri'nde stevia'yı onaylamak için çok daha uzun süre beklemiştir. Stevia'nın saflaştırılmış bir versiyonu, 1994 yılında diyet takviyelerinde kullanım için onaylanmıştır.
KALORİ ALIMINI AZALTMAYA YARDIMCI OLUR
Şeker ikamesi olarak kullanılan stevia, kalori bakımından şekerin yerini alabilir, yiyecek ve içeceklerin toplam kalori sayısını azaltabilir.
METABOLİK SAĞLIĞI DESTEKLER
Bazı araştırmalar, stevia'nın normal aralıktaki sağlıklı kan şekeri seviyesini destekleyebileceğini göstermektedir. Stevianın, sağlıklı insanlarda, kolesterol seviyelerini ve kan basıncının normal düzeyde kalmasını desteklediği belirtilmektedir.
ŞEKER TÜKETİMİNİ AZALTIR
Yiyecekleri ve içecekleri tatlandırdığı için stevia, yediğiniz şeker miktarını azaltmaya yardımcı olabilir. Şekerin insan sağlığı üzerinde bir takım zararlı etkileri vardır, bu nedenle diyetisyenler ve doktorlar genellikle düşük şekerli bir yaşam tarzını önermektedirler.
Bu bitki, özellikle yüksek şekerli yiyeceklere alışkın olan ancak düşük şekerli bir diyete geçmekten hoşlanmayan çocuklar için sağlıklı bir seçenektir. Ebeveynlere, şekerin neden olduğu sağlık problemleri ile ilişkili olmayan stevia bitkisi kullanımlarına bir sağlık danışanı tarafından izin verilebilir.
STEVIA NASIL KULLANILIR?
Stevia'yı tatlandırıcı olarak veya besin takviyesinde bir bileşen olarak kullanmanın birçok yolu vardır.
Toz/taneli tatlandırıcı: Stevia, yiyecek ve içecekleri tatlandırmak için toz halinde kullanılabilir. Birçok yerde şeker otu tozu olarak geçmektedir fakat satın aldığınız tozun yüzde yüz saf stevia bitkisinden üretildiğinden emin olun. Stevia ile pişirme, şekersiz ve kalorisiz tatlılar hazırlamak için kullanılabilir.
Sıvı tatlandırıcı: Sıvı stevia, sabah kahvenize, smoothienize ve hatta cold brew soğuk çayınızı tatlındırmak için harika bir seçenek olabilir.
Diyet takviyesi: Stevia, metabolik ve bağışıklık desteği için diyet takviyelerinde sıklıkla bulunur.
STEVIA GÜVENLİ MİDİR?
Bugüne kadar, normal günlük tüketim seviyelerinde stevia için önemli bir güvenlik endişesi olmamıştır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 4 mg/kg vücut ağırlığında kabul edilebilir bir günlük steviol glikozit alımını (ADI) onayladı. Bu ADI, European Food Safety Authority tarafından tekrarlanmıştır.
KAYNAKLAR
Misra, H., Soni, M., Silawat, N., Mehta, D., Mehta, B. K., & Jain, D. C. (2011). Antidiabetic activity of medium-polar extract from the leaves of Stevia rebaudiana Bert.(Bertoni) on alloxan-induced diabetic rats. Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences, 3(2), 242.
Bridel, M., & Lavielle, R. (1931). Sur le principe sucre des feuilles de kaa-he-e (Stevia rebaundiana B). Academie des Sciences Paris Comptes Rendus, 192, 1123-1125.
TIBBİ SORUMLULUK REDDİ
Bu bilgiler yalnızca eğitim amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi veya sağlık tedavisinin tavsiyesi veya onayı olarak görülmemelidir. Herhangi bir bitkisel tedavi uygulamadan önce lütfen bir sağlık uzmanına danışın.
Comments